XIX wieczna szkoła w Wierzbicy

Pierwszą wzmiankę o istnieniu szkoły w Wierzbicy spotykamy za czasów Księstwa Warszawskiego. Zawiązało się wówczas tzw. Towarzystwo Szkolne w Wierzbicy oraz tzw. Dozór Szkolny sprawujący opiekę nad szkołą. W skład Dozoru Szkolnego wchodził dziedzic lub jego zastępca, proboszcz, burmistrz lub wójt oraz jeden lub dwaj miejscowi gospodarze. Naukę miały wtedy rozpoczynać dzieci miejskie od 6-go, a wiejskie od 8-go roku życia. Nauka trwała zazwyczaj 5 – 6 lat. Wierzbica należała wtedy do Departamentu Radomskiego. W styczniu 1811 r. nauczycielem w tutejszym mieście -Wierzbica był dwudziestopięcioletni pan Zelik, a w grudniu powinności nauczycielskie pełnił starszy od niego o 15 lat pan Jakubowicz. Uczono wówczas: czytać, pisać, rachować, nauki moralnej i religii. Trudno jest ustalić, czy od tego czasu szkoła w Wierzbicy trwała bez przerwy.  W opisie historycznym „narodowego” miasta Wierzbicy, sporządzonym z dnia 9 lipca 1820 r. przez ówczesnego burmistrza Michała Urbańskiego, nie ma wzmianki o szkole, natomiast w aktach metrykalnych pod datą 2 maja 1821 r. spotykamy tu nazwisko nauczyciela, pana Tomasza Średnickiego. Pełnił on tę funkcję do 29 października 1823 r. Prawdopodobnie po nim nauczycielem w Wierzbicy był pan Ignacy Bogdański, który podczas powstania listopadowego służył w wojsku. Następnie w latach 1830 – 1832 nauczycielem był pan Jan Lisowski. Po powstaniu listopadowym rząd rosyjski zaczął dążyć do rusyfikacji szkolnictwa. W 1833r. car wydał nową ustawę. Zniesiono wtedy Dozory Szkolne, a ich miejsce zajęli opiekunowie, którymi mianowani byli przeważnie tutejsi proboszczowie. W 1855r. opiekunem szkoły był ówczesny proboszcz ks. Antoni Brzyski. 16 lipca 1855 r. na stanowisko nauczyciela w Wierzbicy został mianowany Stanisław Kopczyński. W pierwszych latach jego pracy nauczycielskiej dawało się odczuć pewne złagodzenie  w rusyfikacji szkoły. W 1856r. nauczycielem w Wierzbicy został pan Kajetan Słomiński. W czasie Powstania Styczniowego i później, szkoła w Wierzbicy mieściła się w wynajętym budynku, należącym do pana Józefa Gielniowskiego. W 1870 roku nastały czasy totalnej rusyfikacji szkoły. Akta zaprowadzono w języku rosyjskim. Rodzice niechętnie posyłali wtedy swoje dzieci na naukę. Opiekunem szkoły był wtedy wójt Wierzbicy – pan Kwiecień. 2 maja 1872 r. z funkcji nauczyciela  został zwolniony Stanisław Kopczyński. Władze szkolne stwierdziły, że nie zna języka rosyjskiego, więc nie nadaje się na nauczyciela. Prawdopodobnie nie był wygodny dla rządu rosyjskiego, a pracował w Wierzbicy prawie 16 lat. Jego miejsce zajął pan Ludwik Kargulewicz, przeniesiony z Fałkowa, powiatu koneckiego. Jednak i on  po paru miesiącach wyjechał. Od tego czasu nauczyciele dość często się zmieniali. Budynek szkolny  od  pana Gielniowskiego przeniesiono do domu Józefa Grabskiego w Rynku. Dom był drewniany, czteroizbowy z sienią, kryty gontem i częściowo szalowany. Dwie izby zajmowała szkoła, trzecią od Rynku nauczyciel, a od podwórza mieszkał pan Józef Ciszek. Od grudnia 1891r. szkoła mieściła się w budynku własnym przy urzędzie gminnym. Dwie izby były przeznaczone na sale szkolne, a dla nauczyciela był jeden pokój z kuchnią. Skład Dozoru Szkolnego był wtedy następujący: Wójt Gminy Wierzbica – Łukasz Sierawski, pisarz gminy – Antoni Wroński oraz Szymon Dujka i Adam Rafalski.

Szkoła  w początkach XX wieku

  11 maja 1908r. odbyło się zebranie mieszczan z Wierzbicy w sprawie budowy nowego budynku szkoły. Uchwalono nawet kupno placu pod budowę, ale przed I wojną światową jednak do tej inwestycji nie doszło, gdyż nie wyraziło na to zgody Warszawskie Gubernatorstwo. W czerwcu  1914 r. nauczycielka Wierzbicy – pani  Katarzyna Wojciechowska wyjechała na wakacje do Radomia, powierzając opiekę nad sprzętem szkolnym i własnym mieszkaniem wójtowi. Wybuchła I wojna światowa. Nauczycielka wróciła do Wierzbicy 30 października 1914 r. i zastała splądrowane mieszkanie oraz zniszczone urządzenia szkolne. Dokonały tego wojska nieprzyjacielskie. W maju 1915 roku osada Wierzbica została spalona. Przyszły czasy okupacji. 2 listopada 1916 roku Urząd Gminy wystąpił do Komendy Obwodowej w Radomiu o otwarcie szkoły. Od 12 grudnia był już pierwszy nauczyciel w Wierzbicy, zaś od 14 stycznia 1917 roku rozpoczęła się nauka. Do szkoły zgłoszono 149 dzieci, które rozdzielono na trzy oddziały. Kierownik szkoły wystąpił do Komendy Obwodowej o mianowanie do Wierzbicy drugiej siły nauczycielskiej. Przewodniczącym miejscowej Rady Szkolnej był wtedy pan Jan Grabski. Tymczasem w prowizorycznie wykończonej sali pękał sufit i rysowały się ściany. Z tego powodu przerwano naukę. Po trzech dniach znowu prowadzono lekcje, gdyż komisja wyznaczona spośród członków miejscowej Rady Szkolnej orzekła, że taki stan sali nie naraża na szwank zdrowia dziatwy szkolnej. W marcu 1917 r. obowiązki nauczycielki objęła pani Janina Buchowska. Kierownikiem szkołyzostał  pan Stefan Majewski, zaś niedługo po nim, bo od 1 września 1917 rokupan Mieczysław Bugajski. Od listopada 1917 r. kierownictwo szkoły zostało powierzone panu Józefowi Targoniowi, który poprzednio był nauczycielem w Jastrzębiu. Drugą siłą nauczycielską była nadal pani Janina Buchowska. W 1925 roku oddano nowy budynek szkolny, w którym młodzież kończyła 7 klas. Budynek ten to późniejsza Izba Porodowa, a potem Dom Spokojnej Starości.

Szkoła w okresie międzywojennym

W 1932 roku kierownikiem 7 –klasowej Publicznej Szkoły Powszechnej był pan Antoni Chrząszcz. Na podstawie zgromadzonych materiałów kroniki szkolnej wiemy, że od 1933 roku szkoła posiadała patrona, a był nim prezydent Ignacy Mościcki.

W maju 1935 roku zmarł Józef Piłsudski (por. fot 3 fotografia na ścianie). Uczniowie Wierzbicy ze sztandarem szkoły wyruszyli na stację kolejową do Jastrzębia, aby tam oddać hołd patriocie, którego ciało przewożono z Warszawy do Krakowa.
Na powyższym zdjęciu (por.fot.3), pierwszy od prawej to pan Adam Biegun. Był zawodowym żołnierzem, ale też nauczycielem (prawdopodobnie przysposobienia obronnego), a potem kierownikiem szkoły. W 1939 wyruszył na wojnę. Przy biurku siedzi jego żona, z domu Szlezinger – uczyła muzyki.

Szkoła w okresie okupacji hitlerowskiej

W okresie okupacji szkoła funkcjonowała z przerwami. Dzieci i młodzież pobierały naukę na tajnych kompletach.

Lata pięćdziesiąte XX wieku

Pierwszym powojennym kierownikiem szkoły do 1953 roku był pan Tadeusz Kubicki. Zawiązał się wtedy pierwszy Komitet Rodzicielski. W 1954 roku kierownikiem szkoły mianowany został pan Jan Leguła. W 1955r. patronat nad szkołą objęła Cementownia „Wierzbica”.  W tym też czasie powstał projekt budowy nowej szkoły na osiedlu robotniczym. W 1958 r. rozpoczęły się pierwsze prace budowlane. W 1959 oddano nowy budynek szkoły, który do dziś mieści się przy ulicy Żeromskiego 62.

Lata siedemdziesiąte XX wieku

W tym okresie funkcję dyrektora szkoły pełnił pan Stanisław Kroczek. 3 września 1979 r. Zbiorczej Szkole Gminnej w Wierzbicy  nadano imię Stefana Żeromskiego oraz wręczono Sztandar Szkoły.

Lata osiemdziesiąte XX wieku

Rok szkolny 1984/1985 rozpoczął się w nowym systemie organizacyjnym administracji szkolnictwa. Najwyższą władzą oświatową w Gminie był Inspektor Oświaty i Wychowania. Funkcję tę powierzono panu Stanisławowi Kroczkowi – byłemu Gminnemu Dyrektorowi Szkół i jednocześnie byłemu już Dyrektorowi Gminnej Szkoły w Wierzbicy. W 1984 r. na stanowisko dyrektora Zbiorczej Szkoły Gminnej w Wierzbicy została powołana pani Jadwiga Piskorz, zaś wicedyrektorem została wówczas pani Helena Dujka.

Lata dziewięćdziesiąte XX wieku

W okresie wyżu demograficznego w roku szkolnym 1992/93, na potrzeby szkoły przekazano budynek po przedszkolu dla klas I-III tzw. „ mała szkoła”. Przekazania z obrzędem poświęcenia budynku dokonał pan Jacek Kuna. W czasie wakacji w 1998 r. został przeprowadzony generalny remont „ małej szkoły” . W tamtym okresie dyrektorem szkoły była nadal pani Jadwiga Piskorz, zaś wicedyrektorami: pani Maria Woźniczka oraz pani Danuta Łozińska.

Z dniem 1 września 1999 roku dochodzi do reformy systemu oświaty w Polsce, na mocy której powstają sześcioklasowe szkoły podstawowe oraz  trzyletnie gimnazja . W dotychczas funkcjonującej ośmioklasowej Publicznej Szkole Podstawowej w Wierzbicy zmienia się  kadra nauczycieli. Powstają obok siebie dwie niezależne szkoły. Początkowo mieszczą się wspólnie w budynku przy ulicy Żeromskiego 62, ale od 2001 roku Publiczne Gimnazjum otrzymuje nowy, wybudowany  gmach szkolny przy ulicy Wiatracznej 8. Dyrektorem Publicznej Szkoły Podstawowej im. S. Żeromskiego w Wierzbicy jest jeszcze pani Jadwiga Piskorz, a po niej od 2002 roku to stanowisko otrzymuje pani Renata Piskorz.

Nowe stulecie czyli XXI wiek

Grono nauczycieli z dyrektor szkoły, panią Renatą Piskorz (trzecie miejsce siedzące od lewej strony).Wicedyrektorem szkoły była pani Maria Woźniczka (czwarte miejsce siedzące od lewej strony), a po niej Pani Anna Żurek(pierwsze miejsce siedzące od lewej strony).

1 września 2008 roku Wójt Gminy Wierzbica, pan Dariusz Myśliwiec powierzył stanowisko dyrektora szkoły pani Anecie Mazur. Wicedyrektorem szkoły została wtedy pani Edyta Sodel.

W latach 2008 – 2011 w szkole realizowane były projekty unijne, wdrażane innowacje pedagogiczne, nastąpił rozwój kompetencji kluczowych w zakresie cyfryzacji i nowych technologii informacyjnych. Szkoła rozbudowała bazę dydaktyczną. Powstała nowa internetowa strona szkoły. Ostatnie zapisy wydarzeń szkolnych w kronice papierowej naszej szkoły dotyczą roku 2010. Nauczyciele zaczynają posługiwać się dziennikiem elektronicznym. W pracowniach pojawiają się laptopy, komputery oraz tablice interaktywne. Szkoła w Wierzbicy wkroczyła dużymi krokami w XXI wiek.

W 2017 roku nadchodzi kolejna zmiana w polskim szkolnictwie i systemie edukacji. Wygasają trzyletnie gimnazja, a powracają ośmioklasowe szkoły podstawowe oraz czteroletnie licea.

1 września 2019 roku dyrektorem Publicznej Szkoły Podstawowej im. Stefana Żeromskiego w Wierzbicy zostaje pani Agnieszka Sarnat, zaś pani Urszula Ziętek otrzymuje stanowisko wicedyrektora. Szkoła nadal się rozwija i modernizuje. Niespodziewanie przychodzi trudny rok 2020, kiedy na Świecie rozprzestrzenia się epidemia grypy zwana pandemią covid-19. To powoduje, że od marca 2020 roku szkoły funkcjonują w szczególnych warunkach sanitarno – epidemiologicznych: uczniowie pozostają w domach, a nauczyciele udzielają lekcji w sposób zdalny za pośrednictwem dostępnych, nowoczesnych technologii komunikacyjnych on-line.

 Zebrała: Krystyna Tuzimek i Anna Bobrowska

Źródła:
1. „Wierzbica”  – autor  Aneta Czyżewska ;  Stowarzyszenie Oświatowe Sycyna, rok wydania 2004.

2. Zarchiwizowane kroniki szkolne dostępne na stronie Radomskiej Biblioteki Cyfrowej:
https://tiny.pl/rzp8q

Zapraszamy Wszystkich do poszukiwania nowych materiałów i ubogacania  historii naszej szkoły
o nowe treści i fakty, na temat których nie mamy wiedzy.
Wyrażamy nadzieję na kontynuację kroniki szkolnej w przyszłości.